Từ xưa đến nay, truyền thống “Uống nước nhớ nguồn – Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” luôn là một phần quan trọng trong đời sống văn hóa của người Việt, thể hiện lòng biết ơn đối với ông bà, tổ tiên. Vào dịp Tết, đây là thời gian để con cháu hướng về tổ tiên, báo cáo những thành tựu trong năm qua và cầu nguyện cho năm mới. Vì thế, ngoài việc dọn dẹp nhà cửa, lau dọn và trang trí bàn thờ ngày Tết là một nghi thức không thể thiếu trong mỗi gia đình. Hãy cùng Siêu thị 24H SV Mart khám phá cách trang trí bàn thờ ngày Tết đơn giản, đẹp và ý nghĩa.
Một số đồ vật không thể thiếu trên bàn thờ vào dịp Tết
Tùy theo vùng miền và điều kiện từng gia đình, các vật dụng và đồ trang trí trên bàn thờ ngày Tết có thể khác nhau. Tuy nhiên, có một số đồ vật không thể thiếu trên bàn thờ vào dịp Tết:
- Bát hương: Đây là vật linh thiêng nhất, nơi thắp hương tưởng nhớ các bậc tiền nhân. Thông thường, bàn thờ có 3 bát hương: một bát lớn để thắp hương cho Thần linh, một bát nhỏ bên trái cho Bà Cô Ông Mãnh và một bát nhỏ bên phải cho Gia tiên.
- Đèn dầu/chân nến: Hai đèn dầu hoặc chân nến đặt hai bên trên bàn thờ có ý nghĩa tượng trưng cho mặt trời và mặt trăng, mang đến ánh sáng, xua đuổi tà khí và cầu may mắn cho gia đình.
- Đài thờ: Là vật biểu trưng cho sự hòa thuận và sung túc trong gia đình, thường bao gồm 3 lọ chứa muối, gạo và rượu, cùng bộ 3 chén nước kỷ.
- Lọ hoa: Hoa tươi trên bàn thờ không thể thiếu trong ngày Tết, với hai lọ hoa đặt hai bên bàn thờ thể hiện sự sung túc và đủ đầy.
- Mâm bồng: Dùng để bày biện hoa quả và đồ cúng, thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với tổ tiên.
- Bộ bát cơm và đũa thờ: Dùng để mời cơm cúng gia tiên trong các ngày mùng 1, 2, 3 và mùng 7 của Tết, tượng trưng cho sự kết nối và tưởng nhớ đến tổ tiên.
Bên cạnh những vật dụng trên, những gia đình khá giả có thể trang trí thêm các vật phẩm như ngai thờ, bài vị, lư hương, tượng thờ, tranh/ảnh thờ, hoành phi, câu đối và hạc thờ để tăng thêm sự trang nghiêm cho không gian thờ cúng.
Sơ đồ bày biện và hướng dẫn trang trí bàn thờ ngày Tết
Trước khi bắt đầu trang trí và bày biện bàn thờ, gia chủ cần nắm rõ cách sắp xếp các vật dụng thờ cúng sao cho đúng và hợp lý.
- Bát hương: Bát hương là vật quan trọng nhất, cần được đặt ở chính giữa bàn thờ, phía trước bức ảnh thờ. Khoảng cách giữa bát hương và mép bàn cần đủ rộng để tránh bát hương bị rơi và các chén/bát nước sẽ được đặt phía trước bát hương.
- Đèn dầu/chân nến: Đặt hai chiếc đèn dầu hoặc chân nến ở hai bên ngoài cùng của bàn thờ, gần sát mép rìa để tạo không gian cho các vật dụng khác.
- Đài thờ: Đặt đài thờ bên trái, phía sau các đèn dầu hoặc chân nến. Đài thờ thường chứa muối, gạo và rượu.
- Lọ hoa: Hoa sẽ được đặt trong hai lọ, mỗi lọ ở một bên trái và phải của bàn thờ. Chúng tượng trưng cho sự tươi mới và may mắn trong năm mới.
- Mâm bồng: Mâm bồng dùng để bày mâm ngũ quả, nên đặt trước bát hương. Nếu bàn thờ rộng, có thể chia thành ba mâm bồng nhỏ xung quanh bát hương.
- Bát cơm và đũa thờ: Đặt bát cơm và đũa thờ bên phải, hơi nhích xuống phía sau bát hương một chút.
Đối với những bàn thờ có Ngai thờ và Lư hương:
- Ngai thờ: Đặt ngai thờ ở phía trong cùng và trên cao để không bị khuất bởi các vật dụng khác. Thứ tự người thờ phụng có thể được sắp xếp từ cao nhất hoặc có thể không lập bài vị.
- Lư hương: Đặt lư hương đối diện và ở phía sau bát hương, với lư hương được để cao hơn bát hương để tạo sự trang nghiêm.
Hướng dẫn cách trang trí bàn thờ ngày Tết đơn giản, đẹp và ý nghĩa
Lau dọn bàn thờ
Việc lau dọn bàn thờ cần được thực hiện sau ngày 23 tháng Chạp và phải hoàn tất trước đêm giao thừa để không phạm phải những điều kiêng kỵ trong dịp Tết. Theo phong tục, quét dọn trong ngày Tết sẽ làm mất tài lộc vào năm mới.
Trước khi dọn dẹp, gia chủ cần tắm rửa sạch sẽ và không nhờ người ngoài giúp đỡ. Bạn nên chuẩn bị hoa quả và thắp nén nhang để xin phép tổ tiên, chỉ khi hương cháy hết mới bắt đầu lau dọn.
Khi lau dọn bàn thờ, hãy mở cửa để thông thoáng không khí, chuẩn bị khăn sạch và dụng cụ lau riêng biệt. Nên lau từ trên cao xuống để tránh bụi bẩn rơi vào các đồ vật dưới bàn thờ.
Nếu có các bài vị thần linh và gia tiên, cần đặt riêng trên một chiếc bàn phủ vải hoặc giấy đỏ. Sau khi lau dọn xong, các vật dụng thờ cúng nên được đặt lại đúng vị trí, không di chuyển nhiều.
Sắp xếp và trang trí bàn thờ ngày Tết
Để trang trí bàn thờ cho ngày Tết, có thể sử dụng hoa, trái cây và bánh chưng như sau:
- Trang trí bằng hoa: Không phải tất cả các loại hoa đều có thể sử dụng trên bàn thờ vào dịp Tết. Những loài hoa phổ biến là hoa lay ơn, hoa cúc vàng, hoa cúc vạn thọ, hoa đồng tiền, hoa đào hoặc hoa mai. Hoa với màu đỏ và vàng là những màu được ưa chuộng vì chúng mang lại sự may mắn và tài lộc cho gia đình.
- Trang trí bằng trái cây: Mâm ngũ quả là một phần không thể thiếu, nhưng bạn cũng có thể bổ sung thêm các loại quả khác như dưa hấu, dưa vàng, phật thủ để biểu thị sự đầy đủ và thịnh vượng. Những loại quả lớn, khi đặt riêng, nên sắp xếp đối xứng để tạo sự cân đối trên bàn thờ.
- Trang trí bằng bánh chưng: Bánh chưng là biểu tượng của sự biết ơn với tổ tiên, vì vậy không thể thiếu trong mâm cúng Tết. Bánh chưng mang ý nghĩa uống nước nhớ nguồn, gợi nhớ công ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ.
Ngoài những vật dụng cơ bản, việc trang trí bàn thờ ngày Tết cũng cần phù hợp với phong tục và tập quán của từng vùng miền. Cụ thể như sau:
- Miền Bắc: Bàn thờ ở miền Bắc thường được trang trí khá cầu kỳ và trang trọng. Đèn thường được đặt lộ ra ngoài, giúp mang lại sự ấm áp và xua đuổi tà khí, trong khi lọ hoa được đặt bên trong để tăng sinh khí cho không gian. Các đồ cúng không thể thiếu như 3 chén rượu, 3 chén nước, hương và hoa tươi. Mâm ngũ quả miền Bắc thường bao gồm bưởi, chuối, quất, đào, hồng, thanh long,… được xếp xen kẽ với nhau, biểu thị sự hài hòa trong ngũ hành. Tuỳ theo từng gia đình, có thể thêm các loại quả khác để mâm quả thêm phong phú và đẹp mắt.
- Miền Trung: Ở miền Trung, mâm ngũ quả được trang trí bằng những loại quả có vị ngọt, hình dáng tròn đầy và ít hư hỏng. Các loại bánh truyền thống cũng thường được sử dụng để trang trí và làm đồ cúng, tạo nên sự gắn kết với những nét văn hóa đặc trưng của miền Trung trong dịp Tết.
- Miền Nam: Trang trí bàn thờ ở miền Nam không yêu cầu sự cầu kỳ, nhưng vẫn cần đảm bảo sự trang trọng và đầy đủ. Mâm ngũ quả ở miền Nam chủ yếu gồm các loại quả như mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài và sung. Những loại quả này biểu thị những ước nguyện của gia chủ cho năm mới, với mong muốn gia đình luôn sung túc, đủ đầy và gặp nhiều may mắn, phát tài phát lộc.
Trên đây là những cách trang trí bàn thờ ngày Tết đơn giản, đẹp mắt mà Siêu thị 24H SV Mart đã chia sẻ. Bên cạnh việc tuân thủ các nguyên tắc chung, bạn có thể cân nhắc thêm yếu tố phong thủy, cung mệnh hoặc sở thích cá nhân để tạo nên một không gian thờ tự hài hòa, ý nghĩa và trọn vẹn nhất cho gia đình trong dịp Tết này.
